Contact
Nederlands (België)

ESG due diligence (FAQ)

Zelfs als je duurzaam onderneemt, kun je via zakenpartners toch te maken krijgen met ESG-risico’s. Denk aan schendingen van arbeidsrechten, ontbossing of slecht afvalbeheer. Due diligence draait niet om het volledig uitsluiten van deze risico’s, maar om aantoonbare inspanningen om de grootste risico’s te beperken – en zo juridische en reputatieschade te voorkomen.

Wat is ESG due diligence?

ESG due diligence is de operationele kern van verantwoord ondernemen. Het is een reeks processen waarmee organisaties hun (potentiële) negatieve effecten op mensenrechten en het milieu kunnen identificeren en beheersen. Deze (potentiële) negatieve gevolgen kunnen verband houden met hun eigen activiteiten, maar kunnen zich ook voordoen in hun waardeketen - zowel upstream als downstream, gekoppeld aan (verkeerd) gebruik van producten.

Due diligence is geïntegreerd in gezaghebbende internationale normen zoals de UN Guiding Principles on Business and Human Rights en de OESO-richtlijnen.

Waarom zou je beginnen met due diligence?

  • Het verstevigt je positie als verantwoordelijke organisatie en zakenpartner en helpt je te anticiperen en te reageren op verwachtingen van belangrijke stakeholders. Klanten en investeerders zien ESG due diligence steeds vaker als een indicatie van goed bestuur.

  • Het helpt je ESG-ratings en je positie in benchmarks te verbeteren. Due diligence en ketenbeheer zijn belangrijke parameters in ratings die worden gebruikt door klanten (bijv. Ecovadis, Sedex, IntegrityNext) en investeerders (bijv. MSCI, Sustainalytics).

  • Het helpt je te voldoen aan bestaande en toekomstige wetgeving (zie onder).

  • Het helpt je de toegang tot duurzame financiering veilig te stellen. Zo is naleving van de OESO-richtlijnen een belangrijke vereiste voor activiteiten om als duurzaam te kwalificeren onder de EU Taxonomy Regulation.

  • Bovenal is het goed risicomanagement. Het helpt je om duurzaamheidsrisico's beter te begrijpen en te beperken, wat uiteindelijk je veerkracht verbetert. En wil je echt met de handen in het haar zitten als een onderaannemer de rechten van werknemers niet respecteert of als blijkt dat jouw grondstoffen bijdragen aan grootschalige milieuschade?

Wat is de status van due diligence als wettelijke vereiste?

Due diligence wordt het nauwst geassocieerd met de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDD), die grote bedrijven zal verplichten om due diligence op het gebied van duurzaamheid uit te voeren - hoewel de diepgang en reikwijdte van due diligence-verplichtingen allicht zullen worden aangepast door het lopende Omnibus-proces.

Naast de CSDD zijn due diligence-eisen geïntegreerd in verschillende andere stukken wetgeving.

  1. De CSRD en de bijbehorende ESRS. Bedrijven moeten rapporteren over hun due diligence processen. Veel van de terminologie die in de ESRS wordt gebruikt, komt rechtstreeks uit de OESO-richtlijnen (bv. "ernst en waarschijnlijkheid", "beleid en maatregelen om feitelijke en potentiële negatieve gevolgen te voorkomen, te beperken en te verhelpen").

  2. De Europese verordening inzake ontbossingsvrije producten (EUDR). Bedrijven die bepaalde grondstoffen (rundvlees, hout, soja, palmolie, cacao, koffie, rubber) en afgeleide producten importeren of verhandelen, moeten due diligence op het vlak van ontbossing uitvoeren om de risico's op ontbossing in hun toeleveringsketens te identificeren en te beperken. De EUDR treedt in werking op 30 december 2025.

  3. De Conflictmineralenverordening (CMR), die sinds 1 januari 2021 van kracht is, verplicht EU-importeurs van tin, tantaal, wolfraam en goud (de zogenaamde "3TG"-mineralen) due diligence in de toeleveringsketen uit te voeren in overeenstemming met de Due Diligence Guidance van de OESO, om ervoor te zorgen dat hun inkoop van deze mineralen niet bijdraagt aan gewapende conflicten of schendingen van de mensenrechten.

  4. De Verordening Dwangarbeid (FLR) werd begin 2024 overeengekomen en zal vanaf 2027 van toepassing zijn. De verordening verbiedt de import in-en export uit de EU van producten die met dwangarbeid zijn gemaakt. Nationale autoriteiten en de Europese Commissie krijgen de bevoegdheid om bedrijven en toeleveringsketens te onderzoeken. Wanneer er dwangarbeid wordt aangetroffen, moeten producten uit de handel worden genomen, tenzij bedrijven kunnen aantonen dat ze due diligence hebben toegepast.

  5. In de Taxonomieverordening van de EU wordt naleving van de OESO-richtlijnen genoemd als een van de belangrijkste vereisten voor economische activiteiten om als duurzaam te worden aangemerkt.

  6. Andere onderdelen van de EU-wetgeving bevatten impliciete zorgvuldigheidseisen. Zo verplicht de REACH-verordening bedrijven om gedetailleerde informatie over stoffen die ze produceren of importeren te verzamelen, te beoordelen en mee te delen. Ook de komende verordening inzake ecologisch ontwerp voor duurzame producten (ESPR) introduceert eisen voor productontwerp, duurzaamheid, repareerbaarheid en openbaarmaking van duurzaamheidsgegevens, waardoor bedrijven worden gedwongen om milieu- en sociale risico's in hun toeleveringsketens te onderzoeken en te beheren.


Kortom, due diligence eisen worden steeds meer ingebed in een lappendeken van EU-wetgeving. Sommige bedrijven zullen niet (rechtstreeks) onderworpen zijn aan wettelijke verplichtingen, terwijl andere onder verschillende soorten wetgeving kunnen vallen. De sleutel is om due diligence niet te benaderen als een compliance oefening, maar een holistisch due diligence-systeem op te zetten dat het volledige spectrum van risico's bestrijkt.

Hoe moet due diligence er in de praktijk uitzien?

Internationale normen en wetgeving beschrijven de processen die due diligence moet inhouden: risico's identificeren en beoordelen, actie ondernemen om risico's te beperken, voortgang volgen, communiceren, herstel en due diligence integreren in beleid en managementprocessen. Toch blijft deze beschrijving abstract en moeilijk te interpreteren, vooral voor kleinere organisaties.

Daarom hebben we bij Möbius een praktische aanpak ontwikkeld die bestaat uit drie werkstromen: (1) Risico's begrijpen en prioriteren; (2) Risico's beperken; en (3) Governance. Meer over deze aanpak vind je hier.

Wat wordt er van je verwacht als de grootste risico's zich diep in je toeleveringsketen bevinden?

Due diligence wordt vaak gelijkgesteld met volledige ketentransparantie of met de noodzaak om alle actoren in je toeleveringsketen continu te controleren. Dit is niet waar het bij due diligence om gaat. Het gaat erom dat je je inspanningen concentreert waar de risico's het grootst zijn. Voor sommige bedrijven zijn dat hun eigen activiteiten of die van hun zakenpartners. Voor vele andere bedrijven liggen de grootste risico's verder "stroomopwaarts" of "stroomafwaarts" in hun keten.

Bedrijven hebben vaak weinig invloed op wat er diep in hun toeleveringsketen gebeurt. In dergelijke gevallen kunnen de inspanningen erop gericht zijn om ervoor te zorgen dat je toeleverancier actie onderneemt om de risico's te begrijpen en te beperken. Daarnaast kunnen bedrijven zich aansluiten bij sectorspecifieke-(bijv. Amfori BSCI, Responsible Business Alliance) of multi-stakeholder initiatieven (bijv. Fair Wear Foundation, Trustone) om samen met anderen invloed uit te oefenen.

Wat moet ik doen als zakenpartners weigeren mee te werken?

In dialoog gaan met zakenpartners is de kunst van het mogelijke. In sommige gevallen staan zakenpartners te popelen om het gesprek aan te gaan en hebben ze misschien zelfs al hun eigen due diligence-processen in gang gezet. In andere gevallen kunnen jouw verzoeken aan op een koude steen vallen.

Het belangrijkste is om te werken aan geleidelijke verbeteringen. Begin langzaam, door vragen over duurzaamheidsrisico's te integreren in gesprekken met jouw zakenpartner. Benadruk de business case: klanten vragen erom, er zijn wettelijke vereisten, ze kunnen hun positionering verbeteren, ...

Pas als zakenpartners absoluut geen bereidheid tonen om na verloop van tijd te verbeteren, kunnen andere, drastischere maatregelen worden overwogen. Het beëindigen van een relatie kan commercieel moeilijk liggen en is vanuit het oogpunt van duurzaamheid zelden de beste handelwijze. Maar vanuit het oogpunt van risicomanagement kan het uiteindelijk onhoudbaar worden om te blijven werken met partijen die consequent nalaten mensenrechtenrisico's aan te pakken.

Is due diligence hetzelfde als duurzaam inkopen?

Due diligence is meer dan duurzaam inkopen, maar duurzaam inkopen kan zeker deel uitmaken van een due diligence proces, als een van de centrale manieren waarop bedrijven kunnen proberen om risico's in hun toeleveringsketens te beperken.

Duurzaamheid kan meer centraal worden geïntegreerd in de selectie en het onboarden van leveranciers. Zo kunnen duurzaamheidscriteria worden opgenomen in tenders, om leveranciers te belonen die kunnen aantonen dat ze processen en maatregelen hebben om duurzaamheidsrisico's aan te pakken. Certificeringen (bijv. ISO 14001, ISO 50001, ISO 45001, BCorp, Amfori BSCI), beoordelingen (bijv. EcoVadis) en deelname aan initiatieven zoals het VOKA SDG Charter kunnen belangrijke aanwijzingen zijn dat leveranciers duurzaamheid serieus nemen.

Naast de selectie van leveranciers, ligt de sleutel tot succesvolle due diligence in de voortdurende betrokkenheid van leveranciers. Zorg ervoor dat leveranciers begrijpen wat jouw duurzaamheidsdoelen zijn en hoe je hen wilt betrekken bij het bereiken van die doelen. Maak er geen top-down oefening van, maar praat met leveranciers en probeer in te gaan op hun zorgen en - indien mogelijk - hun beperkingen. In veel gevallen zal je erachter komen dat deze niet veel verschillen van de jouwe.

Wie moet betrokken zijn bij due diligence?

Het is belangrijk om buy-in te hebben bij het leiderschap, en om duidelijk een verantwoordelijke aan te wijzen binnen de organisatie. Wie die persoon moet zijn, hangt af van de grootte van de organisatie. Het kan iemand zijn die specifiek belast is met due diligence, of het kan iemand zijn met meerdere petten op.

Nog belangrijker is dat, bij due diligence mensen uit verschillende bedrijfsfuncties betrokken moeten zijn. De keuze voor wie je betrekt, moet deels afhangen van waar de grootste risico's liggen. Naast inkoop, duurzaamheid en juridische teams zou dit kunnen betekenen dat personeelszaken (voor risico's met betrekking tot het eigen personeel), verkoop (voor risico's downstream) of productontwerp (voor productgerelateerde risico's) ook betrokken moeten worden.

Wat kan de rol zijn van digitale hulpmiddelen?

Er is een breed scala aan digitale oplossingen beschikbaar die grote beloftes maken over hun vermogen om "volledige toeleveringsketens en risico's in kaart te brengen" en om je te helpen "vol vertrouwen te voldoen aan wettelijke eisen". Toch blijven veel bedrijven die met digitale tools werken teleurgesteld achter.

Digitale tools kunnen due diligence processen zeker ondersteunen, met name door hun vermogen om gegevens op grote schaal te verzamelen en te analyseren. Toch hebben ze ook tekortkomingen, afhankelijk van hun reikwijdte (van de volledige waardeketen tot directe zakenpartners) en de gebruikte data (van primaire gegevens verzameld bij leveranciers tot secundaire gegevens verzameld via web scraping en datamining). Geen enkel hulpmiddel is perfect, en het is cruciaal om gerichte keuzes te maken afhankelijk van je specifieke doelstellingen.

Duidelijkheid krijgen over ESG due diligence

Navigeren door regelgeving zoals CSDDD kan een uitdaging zijn, maar je hoeft het niet alleen te doen. Onze experts zijn er om jouw specifieke behoeften te begrijpen, jouw uitdagingen te bespreken en de beste weg voorwaarts voor jouw bedrijf te verkennen.

Plan een gratis kennismakingsgesprek om jouw ESG-uitdagingen te bespreken. Vul het formulier in en we nemen contact met jou op.